2 Mart 2011 Çarşamba

Elma - Braeburn


Yeni Zelanda orijinlidir. Ağaçları orta kuvvetli, yarı dik gelişen, çok verimli, soğuklanma süresi yüksek, çiçeklenme dönemi orta erken, erken meyveye yatan bir çeşittir. Meyvesi konik şeklinde ve orta iriliktedir. kabuğu turuncu zemin üzerine kırmızıdır. Meyve eti sulu, sert, gevrek, tatlı ekşi ve aroması iyidir. Soğuk hava tesislerinde 6-7 ay muhafaza edilebilir. 

Hasat zamanı ;  Golden Delicious' tan 15 gün sonra Fuji' den öncedir.

Tozlayıcıları ; Golden Delicious, Granny Smith ve Gala gurubu.Ayrıca kendine verimlidir.

1 Mart 2011 Salı

Elma - Fuji



Japonya orijinli olup Ralls Jannet x Red Delicious melezidir. Ağaçları çok güçlü gelişen bir çeşit olup, bodur ve yarı bodur klon anaçlarda gelişimi çok iyidir. Meyvesi orta irilikte olup, kabuk sarı zemin üzerine kırmızımsı akıntılar şeklindedir. Meyve eti sulu, sert, gevrek ve lezzetlidir. 




Soğuk hava tesislerinde 7-8 ay muhafaza edilebilen yeme kalitesi çok iyi, ticari değeri de yüksek bir çeşittir.




Hasat zamanı ; Geç dönem olgunlaşır, Golden Delicious' tan 20 gün sonradır. 


Tozlayıcıları Golden Delicious, Red Delicious, Granny Smith, Gala gurubu. Aynı zamanda çiçek açan diploid çeşitler  ile Breaburn çeşididir.



Elma - Granny Smith



Avustralya orjinli, ağaçları çok güçlü gelişen, yarı dik taç oluşturan bir çeşittir. Bodur, yarı bodur ve çöğür anaçları ile uyumu iyidir. Meyvesi iri, parlak koyu yeşil renkte, meyve eti beyaz, sulu kendine özgü mayhoş bir tadı vardır. 9 ay boyunca depolarda muhafaza edilebilir. 


Karadeniz ve Marmara bölgesi için tavsiye edilen bir çeşittir. 

Hasat zamanı ; Golden Delicious' tan 25-28 gün sonra Eylül ayının son haftasıdır. Erken hasat edilen meyvelerde depolarda, yanıklık, kabuk kararması olmaktadır. 

Tozlayıcıları ; Golden Delicious, Red Delicious, Fuji, Gala Grubu çeşitleridir.

28 Şubat 2011 Pazartesi

Elma - Starkrimson Delicious


A.B.D. orijinli eski bir çeşit olmasına karşın, ülkemizde en fazla yetiştiriciliği yapılan çeşitler arasındadır. Ağacı orta kuvvetli ve yarı dik gelişir. Meyvesi orta irilikte ve kalitelidir. Kabuk; sarı zemin üzerine parlak kırmızı - morumsu renktedir. Meyve eti beyaz, sulu, sert ve lezzetlidir. Soğukta muhafazaya uygun bir çeşit olup soğuk hava tesislerinde 7-8 ay süre muhafaza edilir.

Hasat zamanı ;  Eylül ortasında toplanır.

Dölleyicileri ; Golden Delicious, Granny Smith, Gala gurubu, Brauburn ve Stark Spur Golden Delicious çeşitleridir.

İklim ve toprak İsteği ; Akdeniz ve Ege Bölgesi' nin 300-800m.rakımlı kesimlerinde kış soğuklanma ihtiyacı 7,2  derecenin altında 600-1200 saat arasında olan Jersey Mac, Vista Bella, Summer Red, Red Star, Anna, Golden Dorset, Williams Pride ve Gala gurubu yazlık ve güzlük elma çeşitler önerilmektedir. Geçit ve iç bölgelerde soğuklanma ihtiyacı 1500-2500 saat arasında olan, uzun süre depolanabilen kışlık çeşitlerin yetiştirilmesi önerilmektedir. Elmalar aktif kireç oranı %12' nin üzerinde ve ağır bünyeli toprakları sevmez.

Anaç Kullanımı ; Elma klon anaçları üzerinde 2. yıldan itibaren ürün alınmaya başlanılmakta, tam verim çağı olan 7. yaşta ise dekara 8-10 ton ürün alınabilmektedir. Tam bodur M9 ve bu anaçtan geliştirilen Pajam1, Pajam2 ve EMLA9 gibi anaçlar fitoptoraya dayanıklı olup ateş yanıklığı bakteriyel hastalığına kısmen hassastır. Bu anaçlarla 3-3,5m. yüksekliğe kadar çıkan telli destek sistemi ile bahçeler kurulmalıdır. Tam bodur anaçlarla kurulan bahçelerde dikim sıklığı; sıralar arası 3,5-4m. sıra üzeri 1-1,5m. olmalıdır. Spıur tip çeşitler tam bodur elma klon anaçları üzerine aşılanmamalıdır. Bodur M9 anaçları üzerinde kurulan bahçelerde dekara 166-250 arasında M26, M7 ve MM106 yarı bodur klon anaçlarına aşılanan çeşitlerde dekara 65-120 arasında, kuvvetli gelişen MM111 klon anacında 50-85 arasında elma fidanı dikilebilir. MM111 anacı diğer elma klon anaçlarına göre kuraklığa daha dayanıklıdır.

Hastalık ve Zararlılar ; Elma küllemesi, Elma karalekesi, Monilya ve elma virüsleri önemli hastalıklar, Elma ağ kurdu, Elma iç kurdu, Elma pamuklu biti önemli zararlılar arasındadır.

fidanmar@gmail.com

Elma Yetiştiriciliği

     Dünyada elma üretiminde Türkiye; Çin, ABD ve Fransa'dan sonra dördüncü sırada gelmektedir.

     Elma ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim meyvesidir. Dünyada genellikle 30°-50° enlemlerde yetişmektedir. Ülkemizde Ege Bölgesi' nde 500 m. , Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi' nin sıcak ve kurak yerlerinde 800 metreden daha yukarı yerlerde yetişmektedir. Elma ağacı sert kışlara dayanıklıdır. Elma kış dinlenmesine en çok ihtiyaç duyan meyve türüdür. Elma yüksek yaz sıcağından da hoşlanmaz. 

     Generatif Anaçlar (Tohum anaçlar)

      Bu anaçlar tohumla üretilir. Yabani elmaların tohumundan elde edilen bitkilere " çöğür" , kültür çeşitlerinin tohumdan elde edilenlere ise "yoz" denir.

      Elma tohum anaçları (malus sylvestris mill ) ülkemiz yetiştiriciliğinde geleneksel olarak kullanılan bir anaçtır. Yabani olarak yetişen elma tohumlarından elde edilir. Bu anaç üzerine Starking Delicious, Golden Delicious, Granny Smith gibi kuvvetli gelişen çeşitler aşılandıkları zaman 5.5 - 6.0 metreye kadar boy yapan kuvvetli ağaçlar oluştururlar ve "standart" gelişen ağaçlar olarak tanımlanırlar. 
      Böyle ağaçların verime yatmaları 5-6 yıl alır, 12-15 yaşlarında tam verime geçerler ve 25-30 yaşlarından sonra ekonomik anlamda verimden düşmeye başlarlar. 

      Yabani tohum anaçları (çöğür) üzerine Starkrimson Delicious, Starkspur Golden Delicious gibi yarı bodur gelişen (spur tipi) çeşitlerde aşılanabilir. Hatta yarı bodur elma çeşitleri en başarılı sonucu tohum anaçları üzerine aşılandıkları zaman vermektedirler. Bu durumda, çeşitten dolayı %30-35'e varan bir bodurlaşma etkisi elde edilmektedir. 
      Elde edilen tohumlar yetiştirme şartlarının elverişli olduğu yerlerde sonbaharda genelde direkt aşı parsellerine ekilir takip eden yaz periyodunda gelişen çöğürler aşılanırlar. Şartların elverişli olmadığı yerlerde tohum tavasına ekilen tohumlardan bir yıl sonra elde edilen çöğürler aynı yıl sonbaharda aşı parsellerine şaşırtılırlar. Şaşırtmayı takip eden yaz periyodunda da çöğürler aşılanırlar.

      Elma çöğürleri ya ilkbaharda sürgün göz aşısı yada yaz sonunda durgun göz aşısı ile aşılanırlar. Genellikle durgun T (kalkan) göz aşısı uygulanır ve uygulama zamanı da Temmuz ayının ilk haftasında başlar, anaç ve kalem kabuk verene kadar devam eder.

      Vegetatif Anaçlar (Klon anaçlar)

      Vegetatif olarak üretilen elma klon anaçları çok bodurdan çok kuvvetliye kadar değişmektedir. Elma klon anaçları "Stool Bed Layering" adı verilen ve Türkiye' de ilk defa 1986 yılında Tokat Meyvecilik Üretme İstasyonu Müdürlüğü' nde tesis edilen bir daldırma sistemi ile kolaylıkla çoğaltılmaktadır.

      Söz Konusu klon anaçları gelişme kuvvetlerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır;

Çok bodur M 8, M 9, M 27

Bodur        M 26

Yarı Bodur M 7, MM106

Kuvvetli     M 2, MM 104, MM111

Çok kuvvetli M16, M25, MM 109, yerel ve geleneksel tohum (çöğür) anaçları

Bu anaçlardan bugün meyvecilikte en çok kullanılanları M9, MM 106 ve MM 111' dir.


M 9 : Çok bodur  anaçlar içerisinde bu gün dünyada en çok kullanılanı M 9 anacıdır. Verimli topraklarda daha iyi gelişirler. Dikimden itibaren ömrü boyunca desteğe ihtiyaç gösterirler. Dikim hemen ertesi yılı meyve vermeye başlar ve en iyi şartlarda bile boyu 270 cm’yi geçmez. Çöğürlerin % 20-40’ı kadar gelişirler.
M 9 boğaz çürüklüğüne (Phytophytora spp) dayanıklı fakat ateş yanıklığı (erwina amylovora) ve pamuklu bite (Eriosoma Lanigerum) hassastır.
M 9 anacı “Stool Bed Layering” veya tepe daldırması ile çoğaltılır.
M 9 anacına aşılı çeşitler “ince iğ şekli” (Slender Spindle) terbiye sistemine göre şekillendirilir ve budanırlar.
M 9 anacına aşılı çeşitlerle kurulan bahçelerde uygulanacak dikim aralıkları toprak verimliliğine göre (1,5 m x 3,5 m) veya (2,0 m x 3,5 m) olmalıdır.
M 9 anacı üzerine kesinlikle Starkrimson Delicious veya Starkspur Golden Delicious gibi yarı bodur gelişen çeşitler aşılanmamalı, Starking Delicious, Golden Delicious ve Granny Smith gibi kuvvetli gelişen (standart) çeşitlerin aşılanmasıyla elde edilen fidanlarla bahçe tesis edilmelidir.
M 9 anacı aşılı çeşitlerin ekonomik ömürleri 15-20 yıldır. Verimli topraklarda ağaç başına 60-70 kg’ a kadar meyve verirler ki; bu da dekardan ortalama 7 ton ürün demektir. Dekara düşen ağaç sayısı olarak en az 80-100 adet, verimli topraklarda ise 140-150 ağaç hesaplanmalıdır.

MM 106 : Bugün dünyada ve yurdumuzda en çok tercih edilen bu anaç pamuklu bite (Eriosoma Lanigerum) dayanıklı, ancak kök boğazı çürüklüğüne (Phytophytora spp) hassastır. MM 106 anacı hem yarı bodur (Spur tipi) anaçlar hem de özellikle kuvvetli gelişen çeşitler için uygun bir anaçtır.
MM 106 üzerine yarı bodur çeşitler aşılandığında ilk 3 yıl meyve alınmayıp çiçeklerin koparılması gerekir.
MM 106 anacı  kuvvetli gelişen tohum anaçlarının (çöğürlerin) % 50-60’ı kadar gelişir. Üzerine yarı bodur gelişen çeşitler aşılandığında ise ağaçlar hemen hemen M 9 üzerine aşılı kuvvetli gelişen çeşitler gibi küçük kalır. Bu bakımdan verilecek dikim aralıkları, üzerine aşılanan çeşide göre değişir. Kuvvetli gelişen çeşitler aşılandığında, toprağın kuvvetine göre    (5 m x 3m) veya (6m x 3m), yarı bodur gelişen çeşitler aşılandığında ise (2,5m x 4.0m) veya    (3 m x 4m) dikim aralıkları verilmesi uygundur.
Üzerine kuvvetli gelişen çeşitler aşılandığında değişik doruk dallı (modifiye lider), yarı bodur çeşitler aşılandığında ise çam şekli (bir lider ve çok sayıda yan dallı) terbiye sistemi tavsiye edilmektedir.
“Stool Bed Layering” ve “tepe daldırması” ile gayet kolay çoğaltılan bu anaç adi odun çeliği ile de % 70’in üzerinde köklendirilebilmektedir.

MM 111 : Bugün en rağbet gören ve tavsiye edilen bu anaç kuvvetli ve dik gelişir.   MM 111 üzerine aşılı çeşitler yarı kuvvetli ağaçlar meydana getirirler ve kuvvetli büyüyen tohum anaçlarının (çöğürlerin)  % 75-80’i kadar gelişirler. Gerek Starking Delicious, Golden Delicious ve Granny Smith gibi kuvvetli gelişen ve gerekse Starkrimson Delicious, Starkspur Golden Delicious ve Spur Granny Smith gibi yarıbodur gelişen çeşitlerle iyi performans gösterirler. Kuvvetli gelişen çeşitler aşılandığında verilecek dikim aralıkları (3.5m x 6.0m), spur çeşitler aşılandığında ise toprağın verimliliğine göre (3.0m x 4.5m) veya (3m x 5m)olmalıdır.


Elma çeşitleri genel olarak kendine kısırdırlar. Yani, kendi çiçek tozları ile döllenemezler. Mutlaka başka bir dölleyici çeşidin çiçek tozlarına ihtiyaçları vardır. Bu nedenle çeşit karışımı iyi düzenlenmelidir. Çeşit karışımı yaparken tercih edilen çeşidin dölleyici çeşidini iyi bilmek gerekir. 

Dölleyici çeşidin esas çeşide oranı %10-15 olmalıdır. Yani dikilecek her yüz ağaçtan 10-15 tanesi dölleyici çeşit, geri kalanı esas çeşit olmalıdır. Dölleyici çeşitler ana çeşitten 15 metreden daha uzakta olmamalıdır. 

Seçilecek çeşitler arasında periyodiste bakımından da uyuşmazlık olmamalıdır. Periyodiste, ağaçların bir yıl meyve verip, takip eden yılda dinlenmeleri demektir.  Dölleyici olarak seçtiğimiz çeşit böyle bir karakterde ise bu çeşidin dinlenme yılında döllenme olmaz. Mesela Amasya elması mutlak periyodiste gösteren bir çeşittir. Red delicious ve golden delicious ise bir yıl çok, bir yıl orta derecede meyve verirler. Jonathan ve Rome Beauty çeşitleri ise her yıl düzenli meyve verme karakterindedirler. 

Seçilecek çeşitler arasında çiçek açma tarihleri arasında da önemli bir fark olmamalıdır.  Yani seçilecek dölleyici ve ve esas çeşit aynı dönemlerde çiçeklenmelidir. 

Elmalarda ki yabancı döllenmeyi %90 arılar yapar. Tam verime geçmiş bahçelerde dekar başına bir kovan bulundurulması çok faydalıdır. 

Bazı elma çeşitlerinin dölleyicileri



Ana ÇeşitlerDölleyici ÇeşitlerAna ÇeşitlerDölleyici Çeşitler
Golden Delicious    Red Delicious
Jonathan
Starkrimson Delicious
Starking Delicious
Winesap
Granny SmithGolden Delicious
Red Delicious
Starking Delicious                Golden Delicious
Jonathan
Black Stayman Improved 201Golden Delicious
Starking Delicious
Jonathan
Rome Beauty
Starkrimson DeliciousStarkspur Golden Delicious
Golden Delicious
Stark Earlyeast
AmasyaStarking Delicious
Golden Delicious
Granny Smith
Beacon
Starkspur Golden Delicious  Starkrimson Delicious
Starking Delicious
Jonathan
Stark EarlyeastGolden Delicious
Jonathan
Mc. Intosh
Delicious
JonathanGolden Delicious
Grimes Golden
Mc. Intosh
Cox Orange Pippin
Reinne des Renette
Mc. IntoshCortland
Delicious
Jonathan
Staymared                                     Golden Delicious
Rome Beauty
Imparature
Delicious
Sarı İngiliz (hüryemez)Starking Delicious
Golden Delicious
Jonathan
MutsuRed Delicious
Starking Delicious
Granny Smith
Beacon
Red DeliciousGolden Delicious
Jonathan
Mc. Intosh
Rome Beauty
BeaconGranny Smith
Black Stayman Improved 201
Stayman WinesapGolden Delicious
Jonathan
Starking Delicious
Mc. Intosh





1- Spur (Yarı Bodur) Elma Çeşitleri:

*Starking delicious ve golden delicious' a göre daha küçük hacimli (2/3 ü kadar), daha dik ve toplu bir ağaç yapmaktadırlar. 

*Dalalrın en ucundaki tomurcuk ile onun hemen altındaki tomurcuk odun dalı yapar, diğer tomurcuklar meyve dalı şeklinde gelişir. Bu yüzden spur çeşitler fazla dallanmazlar. 

*Boğum araları daha kısadır, bir başka deyişle spr tipi elmalarda diğer standart tiplere göre aynı uzunluktaki bir dalda daha fazla boğum ve dolayısıyla daha fazla yaprak vardır.

*Tepe tomurcuklarının gelişmesi daha zayıftır. 

*Yan dallar lider dala göre daha kuvvetli gelişme eğilimindedir. 

*Odunları daha serttir.

*Yapraklar daha yeşil ve daha kalın dokuludur.

*Meyve tutum yüzdesi daha yüksektir. Meyvenin dalcığa bağlanması daha kuvvetlidir ve meyve dökümü daha azdır.

*Ağacın gelişmesinde çiçek tomurcuklarının teşekkülü daha erkendir ve çiçek tomurcuklarının miktarı daha fazladır. 

*Ağaçlar daha erken yaşlarda meyveye yatar.

*Meyveleri daha iri ve daha muntazamdır.

*Olgunlaşma zamanları 8-15 gün kadar geçtir.

Tohum anaçları (çöğürler) ve MM111 gibi kuvvetli anaçlar yanında MM106 giib yarı bodur klon anaçlarına aşılanabilen spur çeşitler asla M9 gibi çok bodur anaçlara aşılanmamalıdır.

Spur çeşitler kuvvetli anaçlar üzerine aşılandıkları zaman verilecek en ekonomik dikim mesafesi ağaç başına hiçbir zaman 15-20 m²' den daha fazla saha düşmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Yani dikim mesafesi 5*3m., 5*4m., veya 6*3m. olmalıdır.

Spur çeşitler MM106 gibi yarı bodur klon anaçlarına aşılandıkları zaman 2.5*4 m. veya 3*4 m. dikim aralıkları ile dikilmesi uygundur.